Fidel se odrekao komunizma

U intervjuu sa američkim novinarem Jeffrey Goldbergom Fidel Kastro na pitanje da li je dobra ideja izvoz revolucije odgovara da "komunizam više ne funkcioniše ni na Kubi". Skupa sa njegovim bratom Raulom koji je polako već krenuo sa ekonomskom liberalizacijom, bivši heroj zapadnih levičara je eto, u 84 godini doživeo prosvetljenje. No, bolje ikad nego nikad, masa humanističkih profesora sa Zapada nikad neće stići ni do tog nivoa spoznaje.

Pretpostavljam da je sada pravi trenutak da zapadni levičari otkriju sve zločine Kastrovog režima. Za koju godinu, kad njegov brat krene za privatizacijom i surovom "prvobitnom akumulacijom kapitala" i on bi mogao da od voljenog slobodara, antimperijaliste i borca za svetsku pravdu postane tvorac "korumpiranog režima" restauracije kapitalizma (kao što po preostalim komunističkim azilima u Masačusetsu i Kaliforniji nepodeljeno smatraju Denga).

Luboš Motl, kao i obično, ima najinteligentniji komentar:

With Obama in the White House, Cuba has finally received a nonzero chance to overtake America

Nemačka vs SAD

Već smo ovde imali post o konfliktu vizija kako da se bori sa recesijom: švapska domaćica protiv kejnzijanskih profesora.

Larry White u Wall Street Journalu pišući nemačkom privrednom čudu 1950ih navodi fascinatnan podatak, vezan za sadasnje vreme koji dramatično potvrđuje ispravnost pristupa švapske domaćice (štednja, stezanje kaiša umesto divljanja potrošnjom i "stimulusima"): u drugom kvartalu ovde godine nemački GDP ("uprkos" škrtarenju države) je rastao po godišnjoj stopi od oko 9% dok je američki rast bio bledunjavih 1,6%. Pitam se da li će profesori da se manu ćorava posla i "sofizama kojima mute zdrav razum čovečanstva" (Adam Smit) posle ovog najnovijeg debakla kejnzijanizma? Ipak, koliko vidim, za sada nema odstupanja: Pol Krugman je čak pre neki dan Obamu nazvao čovekom bez vizije jer okleva da potroši sledeći trilion dolara koji ne postoji na kopanje i zatrpavanje rupa, "klankere", GM i korumpirane banke.

Treći put vodi u treći svet

Zemlje trećeg sveta se prepoznaju već na granici, po tome što vam odmah traže da im tu nešto platite. Obično to nazivaju vizom, ali nije stvarno viza jer je daju svakom ko se pojavi na aerodromu ili graničnom prelazu. Onda vi stojite u redu i čekate, oni vam lupe nešto u pasoš i vi platite 15-20 dolara. U Turskoj je sistem toliko elaborisan da postoji i čitav cenovnik, pa tako Amerikanci plaćaju više, Evropljani malo manje, Srbi i neki drugi još manje.

Sada se i Obamina administracija, po ugledu na Tursku, Keniju i Bangladeš, dosetila ulaznih viza. Građani zemalja kojima nije potrebna viza za ulazak u SAD, plaćaće na granici taksu od 14 dolara za ulazak u zemlju.

Dužan kao Grčka

Sjajan članak u Vanity Fairu o stanju u Grčkoj. Stvarno je teško izvući odlomke, ali evo nekoliko.

The long-term picture was far bleaker. In addition to its roughly $400 billion (and growing) of outstanding government debt, the Greek number crunchers had just figured out that their government owed another $800 billion or more in pensions. Add it all up and you got about $1.2 trillion, or more than a quarter-million dollars for every working Greek.

In just the past decade the wage bill of the Greek public sector has doubled, in real terms—and that number doesn’t take into account the bribes collected by public officials. The average government job pays almost three times the average private-sector job. The national railroad has annual revenues of 100 million euros against an annual wage bill of 400 million, plus 300 million euros in other expenses. The average state railroad employee earns 65,000 euros a year. Twenty years ago a successful businessman turned minister of finance named Stefanos Manos pointed out that it would be cheaper to put all Greece’s rail passengers into taxicabs: it’s still true.

“If the law was enforced,” the tax collector said, “every doctor in Greece would be in jail.” I laughed, and he gave me a stare. “I am completely serious.” One reason no one is ever prosecuted—apart from the fact that prosecution would seem arbitrary, as everyone is doing it—is that the Greek courts take up to 15 years to resolve tax cases. “The one who does not want to pay, and who gets caught, just goes to court,” he says.

Ali, verovatno najzanimljiviji deo teksta se bavi aferom u koju je uključen manastir Vatoped, sa Svete gore. Otprilike, monasi su pronašli neki papir po kojem je Jovan V Paleolog u 14. veku dodelio neko jezero manastiru Vatoped i tražili su da im ga država da, što je i uradila. Nakon toga su ponudili državi da otkupi jezero, ali pošto država to nije htela, dala im je zemljište na drugim lokacijama.

In exchange for their lake the monks received 73 different government properties, including what had formerly been the gymnastics center for the 2004 Olympics—which, like much of what the Greek government built for the Olympic Games, was now empty and abandoned space. And that, Doukas assumed, was that. “You figure they are holy people,” he says. “Maybe they want to use it to create an orphanage.”

What they wanted to create, as it turned out, was a commercial-real-estate empire. They began by persuading the Greek government to do something it seldom did: to re-zone a lot of uncommercial property for commercial purposes. Above and beyond the lands they received in their swap—which the Greek Parliament subsequently estimated to be worth a billion euros—the monks, all by themselves, were getting 100 percent financing to buy commercial buildings in Athens, and to develop the properties they had acquired. The former Olympics gymnastics center was to become a fancy private hospital—with which the monks obviously enjoyed a certain synergy. Then, with the help of a Greek banker, the monks drew up plans for something to be called the Vatopaidi Real Estate Fund. Investors in the fund would, in effect, buy the monks out of the properties given to them by the government. And the monks would use the money to restore their monastery to its former glory.

Sve u svemu, članak je dugačak, ali vredi pročitati ga.

Da li postoje karteli?

Čini se da je jednodušno mišljenje da postoje, barem kada je reč o poljoprivredi. Razlike u mišljenjima se tiču toga šta treba uraditi da se oni razbiju, i time problem reši. Većina političara, novinara i ostalih misli da treba malo pojačati nadzor, ograničiti marže, interventno uvesti ulje ili mleko itd. Mi smo zastupali ovde mišljenje da treba liberalizovati tržište trajno konkurencijom iz uvoza. Ali, da karteli postoje, i da su skok cena i nestašica ulja ili mleka proizvod njihovih zavera, do sada nismo ni mi dovodili u pitanje.

Na drugi pogled, ja mislim da je ovo gledište pogrešno. Drugim rečima, da karteli ne postoje, ili barem da nam njihovo postojanje nije neophodno da bismo objasnili činjenice. Najpre, kada je reč o prehrambenim proizvodima Vlada konstatno pokušava da formira kartele poslednjih godina, ali to ne uspeva. Dalje, gde se denuo tradicionalni argument da su karteli hronično nestabilni? Makar bilo i samo nekoliko proizvođača, i makar tržište bilo zatvoreno, free riding problemi i podsticaji da se snižavanjem cena ili davanjem drugih pogodnosti uveća tržišni udeo na račun drugih "zaverenika" uvek deluju u pravcu razbijanja kartela. Na globalnom nivou, postoje vrlo konkurentne industrije gde imate samo dva ili tri konkurenta. Pa opet nema zavere. Ne vidim zašto bi među srpskim proizvođačima ulja ili mleka, samo zato što je tržište zatvoreno, bilo lakše rešiti sve one probleme koordinacije i sprovođenja zajednike politike koji postoje kod svakog kartela. Troškovi adminsitiranja kartelskih sporazuma zavise od broja učesnika, ne od stepena zatvorenosti tržišta. Čini se da su ovde slične cene, više od onih u okruženju, uzete same po sebi kao dokaz da imamo posla sa knjiškim primerom kartela. No, iz visokih cena i zatvorenog tržišta uopšte ne sledi taj zaključak. Posebno ne sledi kad je reč o homogenim dobrima kao što su mleko i ulje, gde necenovna konkurencija u načelu igra manju ulogu, i gde je pritisak za držanje što sličnijih cena konkurenciji vrlo jak. Tojota može da košta više od Škode zato što kupac zna da je Tojota bolji auto, ali litar ulja ove firme i litar ulja one firme se relativno malo razlikuju. I na potpuno otvorenom tržištu imali bismo vrlo slične cene svih ponuđača ulja, samo što bi one bile niže nego sada.

Zamislimo da nema nikakve kartelske zavere u Srbiji, kad je reč o proizvodnji mleka i ulja. Zamislimo dalje da je tržište, kao što jeste, zatvoreno i zaštićeno. Kakvu vrstu ekonomskog ponašanja bismo očekivali od firmi u takvom ekonomskom okruženju? Niske cene i dobar kvalitet? Ili pak "zidanje troškova" i veliku neefikasnost, koji se prevaljuju na potrošača kroz više cene? Ne treba nam nikakva egzotična i spekulativna teorija o kartelskoj zaveri i koordinaciji da bismo objasnili činjenicu da je ulje u Srbiji skupo. Dovoljno je da shvatimo da su firme koje proizvode ulje neefikasne, sa visokim troškovima i malom produktivnošću. A da ih je takvima načinila protekcionistička politika Vlade. I ja potpuno verujem proizvođačima kad kukaju da ne mogu da spuste cene jer onda ne bi mogli da pokriju troškove. Naravno da ne bi. Ali u tome i jeste stvar; nas kao potrošače ne zanima da li oni mogu ili ne mogu da pokriju troškove. Ako ne mogu, bankrotiraće i njihova imovina i kapital će preći u ruke nekog ko će s njima bolje znati da radi.

Stoga se ja slažem da je liberalizacija uvoza apsolutno neophodna, ali ne da bi razbila navodne kartele, nego da bi prisilila domaće firme da snize svoje troškove, ili da odu u bankrot. Problem nisu zajednički dogovorene cene, nego visoke cene, koje nisu posledica zavere, nego zajedničke neefikasnosti, koja je pak posledica zatvorenog tržišta.