Pages

16 June 2010

Libertarijanizam 2

Lazar je linkovao ka jednoj mogućoj verziji libertarijanizma. Rekao bih da ona dominira na američkoj Istočnoj Obali, u njujorškim salonima, i think tankovima u Vašingotnu. Fini, politički korektni, umiveni libertarijanizam, koji može da bude "respektovan" čak i u Njujork Tajmsu, čije su glavne teme legalizacija droge, gej brakovi i protivljenje ratu (svaki mladi komunista ili anarhista bi bio barem potencijalni "libertarijanac" u ovoj verziji, svakako mnogo pre od bilo kog "konzervativca"), ali koji takođe često veruje da je država blagostanja u redu i da je čak glavni zadatak libertarijanizma da se sa tim pomiri i to prihvati kao sopstvenu doktrinu (kao korifeji ove struje, Tajler Koen i liber(al)tarijanci koji dominiraju na Catou. Miron je bolji, on je ekonomski lbiertarijaniac, ali msilim da je doktrinarno loš, tj upada u zamku pravljenja šire koalicije sa "liberalima").

Ali, naporedo sa ovim finim libertarijanizmom iz Njujork Tajmsa, Catoa, Reasona, u Americi džiklja jedan nekontrolisani, grubi, seljački libertarijanizam malog čoveka koji sebe i dalje nesofistikovano zove "američkim patriotom" i koji se poziva na tradiciju "čajanki" iz 18 veka, iz vremena revolucionarnog rata: on ne miriše na viski i kavijar sa prestoničkih koktela, on ne daje mnogo na "šik" teme kulturne dece 1968-e tipa gej brakovi ili legalizacija marihuane. On je okrenut pitanjima para i državne kontrole njegovog života. On je najčešće "socijalno konzervativan" i sebe posnosno naziva desničarom. Evo daška tog libertarijanizma koji barem meni u odnosu na sve to politički korektno smeće iz Vašingotna i Njujorka, zvuči ne samo kao izraz boljeg ukusa i jačeg karaktera, nego i kao izraz izvorne filozofije Jeffersona i Madisona, Calhouna. Reeč je o najboljem programu tog libertarijanizma koji je napisao Murray Rothbard vodeći predstavnik Austrijske škole ekonomije u drugoj polivini 20 veka i paleo-libertarijanac. Sledeći citati su iz knjige Rothbard-Rockwell Report, pisane početkom 1990-ih, a objavljene kasnije pod nazivom "Irrepresible Rothbard". Jedino što ja mogu da dodam je - kao da je pisano danas.


Social democracy is still here in all its variants, defining our entire respectable political spectrum, from advanced victimology and feminism on the left over to neoconservatism on the right. We are now trapped, in America, inside a Menshevik fantasy, with the narrow bounds of respectable debate set for us by various brands of Marxists. It is now our task, the task of the resurgent right, of the paleo movement, to break those bonds, to finish the job, to finish off Marxism forever.

One of the authors of the Daniel Bell volume says, in horror and astonishment, that the radical right intends to repeal the twentieth century. Heaven forfend! Who would want to repeal the twentieth century, the century of horror, the century of collectivism, the century of mass destruction and genocide, who would want to repeal that! Well, we propose to do just that.

With the inspiration of the death of the Soviet Union before us, we now know that it can be done. We shall break the clock of social democracy. We shall break the clock of the Great Society. We shall break the clock of the welfare state. We shall break the clock of the New Deal. We shall break the clock of Woodrow Wilson's New Freedom and perpetual war. We shall repeal the twentieth century.

One of the most inspiring and wonderful sights of our time was to see the peoples of the Soviet Union rising up, last year, to tear down in their fury the statues of Lenin, to obliterate the Leninist legacy. We, too, shall tear down all the statues of Franklin D. Roosevelt, of Harry Truman, of Woodrow Wilson, melt them down and beat them into plowshares and pruninghooks, and usher in a twenty-first century of peace, freedom and prosperity.


Zapazićete da bi ovakvo šta jednako osudili kao ekstremizam i ljudi sa Catoa i Reasona kao i (neo)konzervativci sa National Review. I jednima i drugima je paleolibertarijanizam najveći naprijatelj. A ko su prijatelji i neprijatelji libertarijanizma po Rothbardu? Evo odgovora:

Most libertarians think of Christian conservatives in the same lurid terms as the leftist media, if not more so: that their aim is to impose a Christian theocracy, to outlaw liquor and other means of hedonic enjoyment, and to break down bedroom doors to enforce a Morality Police upon the country. Nothing could be further from the truth: Christian conservatives are trying to fight back against a left-liberal elite that used government to assault and virtually destroy Christian values, principles, and culture.

In sum, the task of paleolibertarians is to break out of the sectarian libertarian hole, and to forge alliances with cultural and social, as well as politico-economic, "reactionaries." The end of the Cold War, as well as the rise of "political correctness," has made totally obsolete the standard libertarian view that libertarians are either half-way between, or "above," both right and left. Once again, as before the late 1950s, libertarians should consider themselves people of the right.


Ne sumnjajte da bi danas Rothbard smatrao da nisu Sarah Palin i Mike Huckaby najveći naprijatelji libertarijanizma u Americi, nego Beltway korumpirani insajderski lobiji, predvođeni think-tankovima i politički korektnim medijima koji pokušavaju da pripitome i otupe oštricu populističkog gneva protiv Vašingtona. Kao što je mislio početkom 1990-ih.

Ne-libertenskim, desničarskim libertarijancima: kad vas sledeći put napadnu da ste protiv slobode pojedinca zato što ne želite da ratujete na strani levičara u njihovom kulturnom ratu, možete odgovoriti da verujete da je Murray Rothbard bio ipak nešto značajniji i dosledniji lbiertarijanac od Tylera Cowena i Brinka Lindsaya.

O libertarijanizmu

Profesorka Danica Popović preopručuje pregled knjige Libertarijanizam od A do Z.

Ikona savremenog sveta

Koji proizvod je ikona savremenog sveta - iPod, mobilni telefon, laptop?

Za mene - upaljač. Ne zato što je tehnološki napredan, nego zato što je tako jeftin. Proizvede se negde u Kini, od sirovina koje su došle ko zna odakle, onda dođe u Srbiju preko ko zna koliko ruku, na to država obračuna carinu i PDV, platiš i maržu trafici (koja je za upaljače makar 30%) i opet košta 15 dinara!


Prometej je ljudima doneo vatru i ušao u legendu. Danas imate vatru za 2-3 pare.

Smelost gluposti

Jovan Simić iz Politike kaže:
Verujem da ćemo sa predstavnicima VAC-a sesti i dogovoriti se o prodaji, datumu odlaska... Pošto mi imamo pravo preče kupovine, smelo zaključujem da će „Politika" postati državno vlasništvo. Ne vidim razlog da se povlačenje VAC-a negativno odrazi.

Koliko god se trudim da ga razumem ja ne vidim ništa negativnije od državnog preuzimanja akcija Politike.

Rešenje za finansiranje obrazovanja

Suzana je imala zanimljiv post pre 10-ak dana na temu vaučerizacije visokog obrazovanja, na koji je bilo dosta komentara i zanimljive rasprave. Pošto nisam bio u zemlji tada, moraću ovako da skrenem pažnju na jedno od mogućih rešenja - human capital contracts.

Naime, u tekstu iz 2002. godine Miguel Palacios predlaže novu vrstu "finansijskog instrumenta" za finansiranje visokog obrazovanja:

Pod ugovorom o ljudskom kapitalu, student je finansiran u zamenu za određeni procenat budućeg dohotka u nekom fiksnom vremenskom periodu. Ovi ugovori "liče" na deonice jer prihod investitora zavisi od dohotka studenta, a ne od unapred određene kamatne stope. Efekti ovakvih ugovora bi bili, između ostalog, manje rizika za studente (u odnosu na studentske kredite, ne u odnosu na državno finansiranje - napominjem ja), prenos rizika na stranu koja može bolje njime da upravlja, poboljšane informacije vezano za ekonomsku vrednost obrazovanja, kao i pojačana konkurencija na visokoškolskom tržištu.

Naravno, osnovno pitanje je da li bi ovako nešto sada bilo legalno, a mnogo bitnije pitanje je kako bi finansijer mogao da "nadgleda" sprovođenje ugovora. Mislim, ljudi uspevaju da nađu mehanizme da ne plate porez, naći će i neki mehanizam da prevare i čoveka koji im je finansirao školovanje.

Ekstremna verzija sličnog sistema je prikazana u knjizi "The Unincorporated Man". Osnovna ideja knjige je da se "deonice" u fizičkim licima mogu kupovati i prodavati. Inicijalno, kada se čovek rodi, on je vlasnik 75% sebe, 20% je u vlasništvu roditelja, a 5% u vlasništvu države. Drugih poreza nema, odnosno čovek mora da uplati 5% svojih prihoda državi, a 20% svojim roditeljima. Ukoliko želi, može da prodaje deo od "svojih" 75%, ili naravno, da otkupljuje "svoje" udele od drugih, kao i udele u drugim ljudima.

Ideja je prilično zanimljiva, ali pati od jednog, čini mi se, veoma velikog nedostatka. Procenat "vlasništva" drugih lica u meni je praktično moja granična poreska stopa. To znači da što manji udeo u sebi imam moja vrednost za sve suvlasnike opada, jer znaju i oni da ja nisam lud da radim i da 80% ili 90% svega što zaradim plaćam drugima.

Razmišljanja Alexa Tabarroka i posebno Robina Hansona o navedenoj knjizi obavezno pogledajte.