Ministarka Jasna Matić komentariše poskupljenje cena impulsa: To nije suštinski element liberalizacije – za liberalizaciju. Za liberalizaciju je neophodno napraviti regulativu, pravilnike i strategije. Pored toga treba lupiti tri puta nogicama o pločnik i reći kako nigde nije lepo kao kod kuće.
Zašto sada niko ne poziva u pomoć Komisiju za zaštitu konkurencije? Gde su studije i analize o procentima tržišta koje kontroliše telekom? Doduše ne treba kriviti samo Jasnu. Ona se očigledno ne razume najbolje u svoj posao ali ne donosi sama odluku o poskupljenju.
U ovom konrektnom slučaju, pravi problem je velika javna potrošnja. Vladin budžet više podseća na pismo Deda mrazu u kome deca napišu spisak želja nego na ozbiljan dokument. Želimo povećanje penzija, NIP, subvencije, žirafe i slično. Kao što deca obično ne dobiju sve poklone koje traže tako su se i u vladi neprijatno iznenadili računicom.Pošto se budžet ne puni samo poreskim prihodima već i raznim zakonskim monopolima kratkoročno rešenje je jednostavno. Povećajmo cenu impulsa ili gasa ne bi li skupili dovoljno para da isplatimo penzije u Novembru. Ovim povećanjem ne rešavaju problem nego leče posledice, ali verovatno ni to neće biti dovoljno.
Možda bi bilo najbolje da MMF ne odobri kredit sledeće godine, da sve planirane privatizacije propadnu i da država ne uspe da proda dovoljno obveznica kako bi se "lideri" konačno prizvali pameti i smanjili javnu potrošnju. Od reformi neće biti ništa dokle god su u stanju da pokrpe ovaj prenaduvani budžet. Možda će ih jedino stečaj (eh da može) naučiti koliko stvarno košta socijalna politika.
17 October 2008
Američki izbori i milioneri
Obično se smatra da bogatiji ljudi u Americi podržavaju republikance, a siromašniji i manjine demokrate. To je na prvi pogled logično jer u su ekonomske politike prvih pro-biznis, tj manji porezi, manja regulativa i mogućnost bogatih da zarađuju više, dok demokrati favorizuju preraspodelu koja ide u korist siromašnijima.
Ipak, ta konvencionalna mudrost je skoro sigurno pogrešna. Najgorljiviji protivnici Georgea Busha su bili američki milijarderi. Soros je uložio stotine miliona dolara u sprečavanje Bushovog reizbora 2004, kao i u izbor Obame danas. Svi vodeći milijarderi su pro-demokratski nastrojeni. Novo ispitivanje bogatih u Americi (sa preko 1 milion dolara) pokazuje vrlo zanimljive rezultate. Velika većina onih sa bogatstvom od 1-15 miliona dolara podržavaju Mekejna, dok kod grupe onih sa preko 30 miliona podražvaju Obamu: "More than three quarters of those worth $1 million to $10 million plan to vote for Sen. McCain. Only 15% plan to vote for Sen. Obama (the rest are undecided). Of those worth more than $30 million, two-thirds support Sen. Obama, while one third support Sen. McCain."
Kako objasniti ovo? Na prvi pogled bi trebalo očekivati obratno: što neko ima više para ima više da izgubi sa izborom kandidata koji zagovara više poreze i veće mešanje države u biznis. Nema neke jasne logike u tome da bogati podržavaju republikance a VRLO bogati demokrate. To je potpuni paradoks. Jedni komentatori nalaze rešenje u tome što super-bogati imaju bolje advokate i računovođe pa ne moraju toliko da brinu za povećanje poreza. Drugi misle je da vrlo bogati stavljaju svoje pare u tzv Trsut funds, koji su izuzeti iz poreza, pa im je opet svejedno koliko su porezi.
No, čak i da je sve to tačno, to možda može da objasni relativnu ravnodušnost ultrabogatih prema poreskoj politici. Ali, ne može da objasni njihovu masovnu podršku levičarskim kandidatima: To zahteva zasebno razumevanje. Zašto bi osoba sa 100 miliona ili milijardu dolara bogatstva u nečelu više navijala za Baraka Obamu, a ne za Džona Mekejna?
Ja imam jednu ideju. Kad pređete određeni nivo bogatstva, zadovoljstvo od sticanja dodatnog dohotka ulazi u zonu opadajućih prinosa, i granična stopa supstitucije bogatstva i ne-ekonomskih (recimo) ideoloških želja raste, tj svaka dodatna količina novca vredi manje u odnosu na dodatnu količinu nekog ne-monetarnog zadovoljstva. Dok su prinosi na psihološko zadovoljstvo dodatne zarade rastući, ljudi brinu da im političari ne uzmu više porezima (to objašnjava činjenicu da većina sitnih milionera iz ankete podržava Mekejna, ane Obamu), ali kad posle neke tačke ti prinosi krenu da padaju logika se menja. Ljudima je važnije da ostvare nešto drugo, nego da povećaju ekonomske benefite. Time se recimo objašnjava filantropija, i činjenica da u Americi mnogo više po zarađenom dolaru doniraju bogati nego siromašni. Iz istog razloga su spremni i da žrtvuju novac zarad političkih ciljeva. Ali, zašto u toj meri supstituišu novac podrškom socijlizmu, a ne npr. kapitalizmu? Tu ulazimo u zonu ideologije i kulture. Mislim da je najtačnije tumačenje da većina ljudi u modernom društvu, nažalost, nije u stanju da shvati kapitalizam kao moralni ideal, vredan žrtvovanja. To su najmanje u stanju super-bogati, kod kojih bi se to žrtvovanje (javno zalaganje za kapitalizam) imalo za posledicu povećavanje njihove zarade. To, posebno moralno osetljivijima među njima, izgleda strašno i zbunjujuće. Što lagodnije žive i što više para imaju to im se kapitalizam kao moralni ideal čini manje mogućim. Jedini način moralnog angažmana koji oni razumeju jeste neki koji bi podrazumevao nekakvo odricanje od ovozemljakih blagodeti, tj u krajnjoj konsekvenci socijalizam (u klasičnoj welfare-state obamističkoj ili više zelenoj al-gorovskoj varijanti, svejedno). Mislim da rezultati ove tužne ankete idu na dušu zagovornicima kapitalizma, svima nama koji se bavimo tehničkim detaljima i pričom o ekonomskoj efikasnosti kapitalizma, a od "drveća ne vidimo šumu", tj provorazrednu važnost argumenta da je kapitalizam jedini moralno održiv sistem. Krivi smo što malo više ne citiramo Roberta Nozicka:
"The term "distributive justice" is not a neutral one. Hearing the term "distribution," most people presume that some thing or mechanism uses some principle or criterion to give out a supply of things. Into this process of distributing shares some error may have crept. So it is an open question, at least, whether redistribution should take place; whether we should do again what has already been done once, though poorly.
However, we are not in the position of children who have been given portions of pie by someone who now makes last minute adjustments to rectify careless cutting. There is no central distribution, no person or group entitled to control all the resources, jointly deciding how they are to be doled out. What each person gets, he gets from others who give to him in exchange for something, or as a gift. In a free society, diverse persons control different resources, and new holdings arise out of the voluntary exchanges and actions of persons. There is no more a distributing or distribution of shares than there is a distributing of mates in a society in which persons choose whom they shall marry. The total result is the product of many individual decisions which the different individuals involved are entitled to make."
Onda bi i ovi sa više od 30 miliona možda shvatili da ima i drugih načina da se pokaže da vam je stalo do još nečeg osim para, a da to ne bude socijalizam.
Ipak, ta konvencionalna mudrost je skoro sigurno pogrešna. Najgorljiviji protivnici Georgea Busha su bili američki milijarderi. Soros je uložio stotine miliona dolara u sprečavanje Bushovog reizbora 2004, kao i u izbor Obame danas. Svi vodeći milijarderi su pro-demokratski nastrojeni. Novo ispitivanje bogatih u Americi (sa preko 1 milion dolara) pokazuje vrlo zanimljive rezultate. Velika većina onih sa bogatstvom od 1-15 miliona dolara podržavaju Mekejna, dok kod grupe onih sa preko 30 miliona podražvaju Obamu: "More than three quarters of those worth $1 million to $10 million plan to vote for Sen. McCain. Only 15% plan to vote for Sen. Obama (the rest are undecided). Of those worth more than $30 million, two-thirds support Sen. Obama, while one third support Sen. McCain."
Kako objasniti ovo? Na prvi pogled bi trebalo očekivati obratno: što neko ima više para ima više da izgubi sa izborom kandidata koji zagovara više poreze i veće mešanje države u biznis. Nema neke jasne logike u tome da bogati podržavaju republikance a VRLO bogati demokrate. To je potpuni paradoks. Jedni komentatori nalaze rešenje u tome što super-bogati imaju bolje advokate i računovođe pa ne moraju toliko da brinu za povećanje poreza. Drugi misle je da vrlo bogati stavljaju svoje pare u tzv Trsut funds, koji su izuzeti iz poreza, pa im je opet svejedno koliko su porezi.
No, čak i da je sve to tačno, to možda može da objasni relativnu ravnodušnost ultrabogatih prema poreskoj politici. Ali, ne može da objasni njihovu masovnu podršku levičarskim kandidatima: To zahteva zasebno razumevanje. Zašto bi osoba sa 100 miliona ili milijardu dolara bogatstva u nečelu više navijala za Baraka Obamu, a ne za Džona Mekejna?
Ja imam jednu ideju. Kad pređete određeni nivo bogatstva, zadovoljstvo od sticanja dodatnog dohotka ulazi u zonu opadajućih prinosa, i granična stopa supstitucije bogatstva i ne-ekonomskih (recimo) ideoloških želja raste, tj svaka dodatna količina novca vredi manje u odnosu na dodatnu količinu nekog ne-monetarnog zadovoljstva. Dok su prinosi na psihološko zadovoljstvo dodatne zarade rastući, ljudi brinu da im političari ne uzmu više porezima (to objašnjava činjenicu da većina sitnih milionera iz ankete podržava Mekejna, ane Obamu), ali kad posle neke tačke ti prinosi krenu da padaju logika se menja. Ljudima je važnije da ostvare nešto drugo, nego da povećaju ekonomske benefite. Time se recimo objašnjava filantropija, i činjenica da u Americi mnogo više po zarađenom dolaru doniraju bogati nego siromašni. Iz istog razloga su spremni i da žrtvuju novac zarad političkih ciljeva. Ali, zašto u toj meri supstituišu novac podrškom socijlizmu, a ne npr. kapitalizmu? Tu ulazimo u zonu ideologije i kulture. Mislim da je najtačnije tumačenje da većina ljudi u modernom društvu, nažalost, nije u stanju da shvati kapitalizam kao moralni ideal, vredan žrtvovanja. To su najmanje u stanju super-bogati, kod kojih bi se to žrtvovanje (javno zalaganje za kapitalizam) imalo za posledicu povećavanje njihove zarade. To, posebno moralno osetljivijima među njima, izgleda strašno i zbunjujuće. Što lagodnije žive i što više para imaju to im se kapitalizam kao moralni ideal čini manje mogućim. Jedini način moralnog angažmana koji oni razumeju jeste neki koji bi podrazumevao nekakvo odricanje od ovozemljakih blagodeti, tj u krajnjoj konsekvenci socijalizam (u klasičnoj welfare-state obamističkoj ili više zelenoj al-gorovskoj varijanti, svejedno). Mislim da rezultati ove tužne ankete idu na dušu zagovornicima kapitalizma, svima nama koji se bavimo tehničkim detaljima i pričom o ekonomskoj efikasnosti kapitalizma, a od "drveća ne vidimo šumu", tj provorazrednu važnost argumenta da je kapitalizam jedini moralno održiv sistem. Krivi smo što malo više ne citiramo Roberta Nozicka:
"The term "distributive justice" is not a neutral one. Hearing the term "distribution," most people presume that some thing or mechanism uses some principle or criterion to give out a supply of things. Into this process of distributing shares some error may have crept. So it is an open question, at least, whether redistribution should take place; whether we should do again what has already been done once, though poorly.
However, we are not in the position of children who have been given portions of pie by someone who now makes last minute adjustments to rectify careless cutting. There is no central distribution, no person or group entitled to control all the resources, jointly deciding how they are to be doled out. What each person gets, he gets from others who give to him in exchange for something, or as a gift. In a free society, diverse persons control different resources, and new holdings arise out of the voluntary exchanges and actions of persons. There is no more a distributing or distribution of shares than there is a distributing of mates in a society in which persons choose whom they shall marry. The total result is the product of many individual decisions which the different individuals involved are entitled to make."
Onda bi i ovi sa više od 30 miliona možda shvatili da ima i drugih načina da se pokaže da vam je stalo do još nečeg osim para, a da to ne bude socijalizam.
Subscribe to:
Posts (Atom)