Okrugli sto o Litvinenku

Front page maagizine je organizovao vrlo zanimljiv panel o ubistvu Aleksandra Litvinenka, bivšeg ruskog špijuna i novinara, inače Putinovog protivnika koji je otrovan pre mesec i po metodom i supstancom koje je KGB ranije vrlo široko koristio (o tome je na Tržišnom rešenju već bilo dosta reči).

Među panelistima su bivši KGB direktor Oleg Kalugin, Ričard Pajps, poznati istoričar Rusije i Sovjetskog Saveza, disident Vladimir Bukovski i još dvojica bivših bezbednosnih oficira istočnoevropskih službi.

Posebno je vredno spomena svedočenje iz prve ruke Ion Mihai Pacepe, prebeglog šefa bivše rumunske Sekuritetee, koji je bio prisutan na sastanku na kome je Hruščov ubedio tadašnjeg rumunskog diktatora Georgiu Deža da treba likvidirati spoljne neprijatelje i onda optužiti CIA-u čime se "ubijaju dve muve jendim udarcem". Takođe svedoči da je Brežnjev preko KGB poslao radioaktivni talijum Čaušeskuu (isti onaj kojim su ubijani protivnici Kremlja za vreme komunizma i posle i kojim je ubijen i Litvinenko):

In the late 1970s, Leonid Brezhnev gave Ceausescu, via the KGB, radioactive thallium that could be inserted in food to silently kill his own political enemies abroad. The substance was described to Ceausescu as a new generation of the radioactive thallium weapon unsuccessfully used against Khokhlov in West Germany in 1957. (Khokhlov lost all his hair but did not die.) Ceausescu baptized it with the codename “Radu” (from radioactive), and he used it to secretly kill his own political enemies. The polonium 210 that killed Litvinenko looks to me just like an upgraded form of “Radu.”

U ovoj raspravi ima još jedna zanimljiva informacija koja je, za razliku od prethodne, za mene bila potpuna novost: u Rusiji postoji čak i zakonsko pokriće za teorističke aktivnosti FSB u inostranstvu. Ruska Duma je prošlog leta donela zakon kojim se ruskom predsedniku daje moć da koristi službe bezbednosti za eliminisanje "ekstremista" čak i u inostranstvu, pri čemu se definicija ekstremista proširuje sa naoružanih teorističkih grupa i na političke protivnike koji šire neprijateljsku propagandu:

Consider this: in July of this year, the Russian Duma passed a law authorizing the Russian President to use secret services as "death squads" in order to eliminate "extremists" -- even on the foreign territory (Federal Law of 27 July 2006 N 153-F3).

At the same time, the Duma amended another law, expanding the definition of "extremism" to include anyone "libellously" critical of the current Russian regime (Federal Law of 27 July 2006 N 148-F3)

Političke analize prirode Putinovog režima koje se u ovom panelu prirodno nadovezuju na temu Litvinenko ne kazuju mnogo toga novog, čak ni u delu analiza istorijskog zaleđa ruskog autoritarizma i oslanjanja na policijske metode vladavine, ali sve skupa deluje kao dosta realistična i moram priznati, tužna slika Rusije XXI veka. To je slika polufašističke diktature u kojoj vlada jedna kriminalizovana klika bivših KGB-ovaca koji progone i ubijaju političke protivnike, guše svaku nezavisnu misao i medij, i nacionalizuju veliki deo imovine privatnih lica. A sve uz podršku Zapada.

Moj završni komentar je vezan za pogrešnu procenu Putina koju sam i sam imao u prvih dve ili tri godine njegove vladavine. Za razliku od dobrih posmatrača i poznavalaca Rusije, poput Pajpsa, Ljube Sirca ili Džeralda Posta koji su odmah tvrdili da je Putin običan KGB-ovac, aparatčik željan neograničene vlasti i moći a vrlo ograničene vizije, koji će učiniti sve da obnovi diktaturu u Rusiji, ja sam imao iluziju da Putin želi da reformiše zemlju u pravcu mnogo većeg otvaranja, liberalizacije itd, a da je njegov pomalo tvrdi i autoritarni stil vladanja oprostiv i privremen. Izgledalo je čak u jednom trenutku da ide u pravom smeru u ekonomskoj politici, angažmanom Andreja Ilarionova i uvođenjem nekih mera liberalizacije i smanjenja poreza. Ali, sve je bilo vrlo prividno i kratkotrajno. Sad vidim koliko je bilo pogrešno verovati u njega i koliko je bio u pravu Džerald Post, inače politički psiholog, koji je tvrdio da je Putinov mentalni sklop vrlo sličan Miloševićevom.