Teorije preraspodele

Isečak sa Economist's View bloga:
Adam Smith was a Rawlsian before the philosopher John Rawls, proclaiming:
"No society can surely be flourishing and happy, of which the far greater part of the members are poor and miserable. It is but equity, besides, that they who feed, clothe and lodge the whole body of the people, should have such a share of the product of their own labour as to be themselves tolerably well fed, clothed and lodged."

Državna intervencija u ekonomiji se može uglavnom podeliti na preraspodelu i regulaciju. Iako se ekonomisti stalno bave njome, o preraspodeli ne mogu da mislim kao o ekonomskoj temi. Jer stav koje neko ima prema preraspodeli, pa i Adam Smith, ne proizlazi iz razuma nego iz emocija. Racionalno se nikakva prerapsodela ne može opravdati – pravedna raposdela je ona koja je dogodi na tržištu.

Ali stalno imamo pokušaje da se taj emotivni stav prema nejednakosti racionalizuje i predstavi kao teorija. Najbolji primer je Rawls. On ima kriterijume socijalne pravde, koji su ipak potpuno proizvoljni: ukratko, predlaže da se pretpostavi neka početna situacija u društvu, u kojoj postoji tzv. veo neznanja o sopstvenom društvenom položaju – onda u toj poziciji, pre nego što znamo da li ćemo kasnije biti sposobni ili nesposobni, bogati ili siromašni, mi biramo buduća pravila igre, odnosno model preraspodele. Onda kaže da, ako se pretpostavi to početno stanje, budući da niko ne zna kako će mu biti, društvo bi izabralo pravila igre koja obezbeđuju preraspodelu prema siromašnima jer se svako boji da je možda baš on među njima.

Rawls misli da je tako izveo nezavisan, racionalan, vrednosno neutralan kriterijum pravde. Meni se čini da je samo, uz pomoć proizvoljnih pomagala kao što su «početna pozicija» pokrivena «velom neznanja», pokušao da racionalizuje svoj emotivni (ideološki) stav prema nejednakosti.

Zbog toga ekonomisti uopšte ne bi trebalo ni da se bave ovim, jer se o tome ne može racionalno raspravljati. A bave ste stalno, eto počev od Adama Smitha. Poslednjih stotinak godina imaju čak i celu granu koju zovu ekonomija blagostanja (welfare economics) i nazivaju to naukom.